گیاهخواری و مادران باردار و شیرده

گیاهخواری و مادران باردار و شیرده

گیاهخواری و مادران باردار و شیرده

چنانچه به مفهوم واژه گیاهخواری توجه کنیم در می یابیم که منظور از گیاهخواری استفاده از مواد خوراکی گیاهی در برنامه غذایی روزانه فرد است. محصولات گیاهی که شامل انواع سبزی ها، میوه ها غلات حبوبات و مغزها هستند از مواد غذایی مفیدی محسوب می شوند که می توانند قسمت عمده‌ای از نیازهای تغذیه انسان را برآورده کنند و چنانچه به مقادیر لازم و کافی در برنامه غذایی روزانه شخصی وجود داشته باشند به حفظ سلامت فرد کمک زیادی خواهند کرد. مواد غذایی گیاهی سرشار از ویتامین ها به خصوص انواع ویتامین های c a گروه b میباشند.

البته برخی از گیاهان حاوی مقادیر بیشتری از بعضی ویتامین ها هستند مثل مرکبات منبع غنی ویتامین c محسوب می شوند و یا هویج سرشار از پیش‌ساز ویتامین a بتاکاروتن است که در بدن طی واکنشهایی تبدیل به ویتامین a می شود. سبزیجات دارای برگ سبز از منابع غنی پیش‌ساز ویتامین a و نیز ویتامین c هستند و یا گوجه‌فرنگی دارای مقادیر مناسبی ویتامین c می باشد. بعضی از محصولات گیاهی از منابع غنی پروتئین محسوب می شوند مثلا حبوبات، غلات و مغزها حاوی مقادیر مقدار قابل توجهی پروتئین گیاهی هستند.

محصولات گیاهی همچنین از منابع غنی روی محسوب می‌شوند که این ماده معدنی در سلامت انسان تأثیر مهمی دارد. مواد گیاهی همچنین حاوی مقداری آهن و کلسیم می باشند. ضمناً برخی از محصولات گیاهی از منبع غنی انرژی هستند مانند سیب زمینی و غلات حبوبات و مغزها.

گیاهخواری و مادران باردار و شیرده

به این ترتیب می بینیم یا خالی به مفهوم استفاده از مواد گیاهی در برنامه غذایی روزانه نه تنها مفید بلکه ضروری است، اما چنانچه گیاهخواری را به معنای استفاده مطلق از مواد گیاهی تصور کنیم موضوع ابعاد دیگری خواهد یافت. بعضی از افراد از رژیم گیاهخواری مطلق استفاده می کنند، به این ترتیب که غذای روزانه آنها را صرفاً مواد گیاهی تشکیل می دهد و از هیچ نوع ماده حیوانی استفاده نمی کنند. در این مقاله به بحث درباره رژیم گیاهخواری در مادران باردار و شیرده و تاثیر آن بر جنین، کودک شیرخوار و مادر پرداخت خواهد شد.

همانگونه که اشاره گردید استفاده از مواد گیاهی در برنامه غذایی روزانه، به خصوص برای مادران باردار و شیرده بسیار مفید است و در حفظ سلامت جنین و کودک شیرخوار و مادر تاثیر بسزایی دارد. ولی منحصر شدن الگوی غذایی به محصولات گیاهی و عدم استفاده از مواد حیوانی می تواند در جذب، متابولیسم و کاربرد برخی از مواد مغذی در بدن اختلال ایجاد کرده و در نتیجه منجر به کمبود این مواد در انسان بشود، در این ارتباط می توان پروتئین برخی از انواع چربی املاحی مانند کلسیم آهن روی و نیز ویتامین بی ۱۲ را نام برد.

پروتئین :

پروتئین برای تشکیل بافت ها و رشد تکامل جنین کودک و شیرخوار بسیار ضروری است، همچنین شیر وظایف مهم دیگری مانند ترمیم تولید هورمون ها آنزیم ها و آنتی بادی ها در بدن انسان به عهده دارد، بنابراین برای ادامه زندگی و حفظ سلامت جنین شیر خوار و مادر باردار و شیرده بسیار ضروری است.

در دوران جنینی پروتئین از طریق خون مادر به بدن جنین وارد شده و وظیفه خود را در تشکیل سلول ها و تکامل جنین انجام می دهد.

در دوران شیرخواری پروتئین از طریق شیر مادر به کودک می رسد. در مادرانی که از رژیم گیاهخواری استفاده می کنند و هیچ نوع ماده حیوانی در غذایشان وجود ندارد کاربرد پروتئین در بدن پایین آمده و پروتئین مصرفی نمی‌تواند به مقدار کافی و لازم مورد استفاده قرار گیرد، زیرا پروتئین موجود در گیاهان در برخی از اسیدهای آمینه اساسی کمبود دارند چون بدن انسان می‌تواند اسیدهای آمینه اساسی را بسازد و باید از طریق غذا به ایشان برسد، بنابراین رژیم گیاهخواری می تواند موجب کمبود پروتئین در مادر جنین و کودک بشود و به رشد و تکامل و سلامت جنین و شیرخوار لطمه وارد سازد و نیز سلامت مادر باردار و شیرده را به مخاطره اندازد.

البته چنانچه مخلوطی از دو نوع پروتئین های گیاهی مثل حبوبات و غلات یا حبوبات و مغزها و یا غلات و مغز ها مصرف شود کیفیت پروتئینی غذا افزایش پیدا کرده می‌تواند در بدن کاربرد مناسب تری داشته باشد.

چربی ها :

چربی ها از منابع غنی انرژی محسوب می شوند و می توانند انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت های روزانه فرد و نیز اعمال حیاتی داخلی بدن را تامین کنند. به خصوص در دوران جنینی برای تامین رشد و تکامل جنین و نیز رشد و سلامت نوزاد بایستی مقدار کافی انرژی به بدن مادر برسد.

چربی ها از اسیدهای چرب تشکیل شده‌اند. اسیدهای چرب اشباع نشده امگا ۳ در سلامت و تکامل سیستم عصبی جنین و نیز سلامت و قدرت بینایی شیرخوار تاثیر زیادی دارد. منبع مهم و اصلی اسیدهای چرب امگا ۳ ماهی و محصولات دریایی است. ولی مقدار آن زیاد نیست. بنابراین در رژیم غذایی مادران باردار و شیرده ای که از مواد حیوانی ی و محصولات دریایی استفاده نمی‌کنند مقدار کافی اسیدهای چرب امگا ۳ وجود ندارند و به این ترتیب مادر جنین و نوزاد از این ماده مغذی بسیار مفید و ضروری محروم می‌مانند.

تاثیر دریافت ناکافی اسیدهای چرب امگا ۳ نه تنها در دوران جنینی و شیرخواری بلکه در سنین بالاتر نیز می‌تواند به صورت اختلالات مختلف در شخص بروز نماید.

کلسیم :

کلسیم از املاح است که در رشد و تکامل استخوانهای جنین و کودک شیرخوار تاثیر بسیار مهمی دارد همچنین برای سلامت و استحکام استخوان های مادر نیز بسیار ضروری است. در مصرف این ماده معدنی از دوران جنینی تا پایان عمر برای همه افراد اهمیت زیادی دارد. افراد گیاهخوار کلسیم مورد نیاز خود را از سبزیجات دارای برگ سبز تیره سویا و سایر حبوبات و مقدار کمی نیز از غلات دریافت می کنند.

بهترین منبع کلسیم شیر و لبنیات است که حاوی مقدار قابل توجهی کلسیم با کیفیت جذب بسیار خوب می باشند. همچنین ماهی ساردین و سایر ماهی هایی که با استخوان مصرف می‌شوند از منابع غنی کلسیم هستند ولی گیاهخواران چون از منابع حیوانی استفاده نمی کنند لذا اجبار دارند کلسیم مورد نیاز خود را از منابع گیاهی دریافت می دارند.

کلسیم موجود در گیاهان قابلیت جذب خوبی ندارد و اگزالات موجود در گیاهانی مانند اسفناج ریواس چغندر و برخی گیاهان دیگر جذب کلسیم را محدود می کند.

گیاهخواری و مادران باردار و شیرده

همچنین فیبر موجود در منابع گیاهی باعث کاهش جذب کلسیم میشود بنابراین رژیم گیاهخواری به خصوص در خانم های باردار و شیرده چنانچه به‌خوبی تنظیم نشود و منابع گیاهی کلسیم به مقدار کافی مورد استفاده قرار نگیرد، می‌تواند جنین کودک شیرخوار و مادر را در معرض کمبود کلسیم قرار دهد و به رشد و تکامل انسان استخوانهای جنین و کودک لطمه وارد سازد و موجب بروز راشیتیسم در کودک شود.

همچنین ممکن است مادر را در معرض استئومالاسی نرمی استخوان در بزرگسالان در سنین جوانی و استئوپروز پوکی استخوان در سنین بالاتر قرار دهد.

آهن :

آهن این ماده معدنی در خون سازی نقش دارد و در واکنش های حیاتی داخلی بدن شرکت دارد و در فعالیت بسیاری از آنزیم ها موثر است. آهن در انتقال اکسیژن به سلولها دخالت داشته و به این ترتیب در تنفس سلولی موثر است. نقش مهم آهن در حفظ قدرت ایمنی بدن به خوبی شناخته شده، همچنین امروزه ثابت شده که آهن در قدرت یادگیری موثر است و به خصوص در کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن قدرت یادگیری به طور محسوسی کاهش پیدا می‌کند.

بهترین منابع غذایی آهن منابع حیوانی مانند جگر دل و قلوه ماهی و محصولات دریایی گوشت کم‌چربی و مرغ است و آهن موجود در این منابع کیفیت جذب بسیار خوبی در دستگاه گوارش دارد و در بدن به خوبی به مصرف می رسد.

در دوران بارداری به علت افزایش تشکیل خون و تامین نیازهای جنین افزایش می یابد لازم است مادر از منابع غنی آهن استفاده کند. آهن در برخی منابع گیاهی مانند و حبوبات سبزیجات و میوه‌های خشک وجود دارد و با آن که مقدار آهن موجود در این منابع در سطح بالا و مناسب است ولی کیفیت جذب آن مناسب نیست و آهن منابع گیاهی به مقدار کمی در دستگاه گوارش جذب می شود.

جذب آهن حیوانی که به آن آهن هم می‌گویند نسبت به آهن گیاهی خیلی بالاتر است و در یک غذا شامل مخلوطی از منابع حیوانی و گیاهی جذب آهن حدود ۳۰ تا ۲۵ درصد است در حالیکه جذب آهن گیاهی آهن غیر هم فقط حدود ۵ درصد است. عوامل موجود در غذا های گیاهی مانند اگزالات موجود در سبزیجات و فیتات موجود در غلات جذب آهن گیاهی را کاهش میدهند. بنابراین احتمال اینکه در مادران باردار و شیرده گیاهخوار، کم خونی فقر آهن برای جنین کودک شیرخوار و مادر رخ دهد زیاد است.

وجود اسید اسکوربیک ویتامین c در غذا موجب افزایش جذب آهن می شود. توصیه می شود مادران باردار و شیرده گیاهخوار حتماً از منابع گیاهی آهن به مقدار کافی به همراه منابع آهن، از منابع اسید اسکوربیک نیز استفاده کنند. مصرف غلات و سایر محصولات گیاهی غنی شده با آهن نیز می‌تواند به تامین نیازهای این مادران کمک کند.

روی :

روی یکی دیگر از مواد مغذی که در سلامت جنین و کودک شیرخوار و مادر در دوران بارداری و شیردهی بسیار ضروری می باشد روی است. روی در ساختمان بسیاری از آنزیم ها موجود است و از این طریق در واکنش های حیاتی داخلی بدن شرکت فعال دارد. روی در تجزیه و سنتز کربوهیدرات ها، لیپیدها و پروتئینها موثر است و در ترکیب بسیاری از پروتئینها نقش ساختمانی دارد.

روی یکی از مواد موثر در حفظ قدرت ایمنی بدن است در سلامت پوست و مو و ناخن ها موثر است. روی از عوامل بسیار موثر در رشد محسوب می شود و کمبود آن در کودکان و نوجوانان می تواند موجب کوتاهی قد بشود. این ماده مغذی همچنین در بلوغ جنسی در نوجوانان تاثیر دارد. در دوران بارداری و شیردهی به علت رشد جنین و کودک شیرخوار، نیاز به روی افزایش می یابد.

بهترین منابع غذایی روی عبارتند از گوشت و ماهی و مرغ و شیر و لبنیات و جگر. البته بعضی از محصولات گیاهی مانند سویا و سایر حبوبات و مغزها و غلات کامل نیز از منابع غنی روی محسوب می شوند، ولی جذب روی موجود در منابع گیاهی به خوبی منابع حیوانی نیست و عوامل مختلف ممکن است جذب آنها را دچار اختلال کند.

از آنجایی که در دوران بارداری و شیردهی نیاز به روی افزایش پیدا می‌کند لذا لازم است خانم های گیاهخوار در این دوران از منابع گیاهی غنی از روی به مقدار کافی استفاده کنند تا عوارض ناشی از کمبود روی گریبان‌گیر جنین کودک و مادر نشود. استفاده از محصولات گیاهی غنی شده با روی نیز می‌تواند مقدار لازم روی را برای آنها تامین کند

گیاهخواری و مادران باردار و شیرده

ویتامین B12 :

این ویتامین برای متابولیسم در تمام سلول ها به خصوص سیستم عصبی، دستگاه گوارش و مغز استخوان ضروری است و کمبود آن باعث ایجاد اختلال در تقسیم سلولی به خصوص در دستگاه های ذکر شده می شود.

مواد غذایی غنی از ویتامین b۱۲ شامل منابع حیوانی از قبیل جگر کلیه گوشت شیر پنیر ماهی و تخم مرغ است و محصولات گیاهی فاقد این ویتامین هستند. از آنجایی که این ویتامین برای حفظ سلامت انسان ضروری است و کمبود آن ایجاد عوارض جدی و برخی می نماید لذا لازم است خانمهای باردار و شیرده گیاهخوار به این مسئله توجه نمایند.

کمبود ویتامین b۱۲ ایجاد عارضه ای به نام کم خونی وخیم یا کشنده میکند که با عوارض عصبی همراه است و چنانچه درمان نشود می‌تواند خطرناک و کشنده باشد. البته عوارض ناشی از کمبود این ویتامین خیلی تدریجی است و در دراز مدت ظاهر کرده و ۵ تا ۶ سال طول می‌کشد تا بروز نماید. به همین علت ممکن است شخص مبتلا تا سالها متوجه این کمبود نشود. مادران باردار گیاهخوار به خصوص چنانچه به مدت طولانی از رژیم گیاهخواری پیروی کرده باشند نمی توانند نیاز جنین را به این ویتامین تامین نمایند همچنین شیر مادران گیاهخوار حاوی مقدار کافی ویتامین b۱۲ برای تامین نیاز کودک نیست، لذا نوزاد نمی تواند مقدار لازم از این ویتامین را از شیر مادر دریافت نماید.

در خانواده هایی که والدین و به خصوص مادر از رژیم گیاهخواری پیروی می کند معمولاً این عادت به سایر اعضای خانواده نیز منتقل شده و کودکان آن هم از برنامه گیاهخواری استفاده می‌کنند، لذا ممکن است اعضای خانواده و به خصوص کودکان در معرض کمبود های ناشی از دریافت ناکافی مواد مغذی قرار گیرند.

لازم است خانمهای باردار و شیرده گیاهخوار به اختلالاتی که ممکن است به علت عدم مصرف برخی مواد حیوانی ضروری در جنین کودک شیرخوار و مادر بروز نماید توجه کنند و بعضی از مواد حیوانی مفید مانند شیر و لبنیات تخم مرغ و ماهی را در برنامه غذایی خود بگنجانند تا سلامت خود و فرزندانشان را هر چه بیشتر تامین کنند.

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

برای آگاهی از بیماری‌های زنان می توانید بر روی این لینک کلیک نمائید .

برای آگاهی از مطالب آموزشی دربارۀ بیماری‌ها روی این لینک کلیک کنید .

برای مشاهده صفحۀ اینستاگرام بر روی این لینک کلیک نمایید .

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

منبع کتاب تغذیه و گیاه خواری

دکتر احمدرضا درستی متخصص تغذیه از انگلستان

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، 

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

tipe by M.T.N

1399/02/28

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،

، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،