مشخصات ساختمان پوست

ساختمان پوست

پوست وسیع ترین عضو بدن است و اولین سد دفاعی در برابر هجوم عوامل مضر خارجی نیز محسوب می شود . به طور کلی در یک فرد بالغ پوست بدن سطحی معادل ۲ متر مربع دارد و پس از عضلات اسکلتی سنگین ترین عضو بدن می باشد .

ضخامت پوست در همه نقاط بدن یکسان نیست و در مناطقی مانند صورت بسیار نازک و ظریف است.

دو نوع پوست در بدن انسان وجود دارد

یک نوع پوست فاقد مو و دیگری پوست دارای مو می باشد

نوع اول پوست در کف دستها و پاها یافت شده و فاقد فولیکول های مو و غدد سباسه است اپیدرم آن بسیار ضخیم بوده و نواحی حسی بسیاری در درم آن وجود دارد.

در نوع دوم پوست هم فولیکول های مو و هم غدد سباسه موجود می باشد پوست سر و صورت از این نوع هستند .

در ساختمان پوست سر فولیکولهای درشت و موهای ضخیم به فراوانی موجود است در حالی که پوست صورت دارای تعداد بسیار زیادی غدد سباسه مو هایی پرز مانند و بسیار ظریف می باشند.

ساختمان پوست

ساختمان پوست از سه لایه اصلی تشکیل شده که به ترتیب از سطح به عمق عبارتند از :

اپیدرم
درم
هیپودرم

.

اپیدرم

اپیدرم سطحی ترین لایه پوست بوده و دارای یک ساختمان سلولی می باشد دبندی اصلی در سطح بدن است و آن را در برابر محیط ایمن می‌کند در انسان نازک ترین لایه اپیدرم در پلکها و ضخیم ترین آن در کف دستها و پاها است اپیدرم به نوبه خود به دو لایه شاخی و اپیدرم زنده تقسیم می شود

شاخی

خارجی ترین لایه پوست را اصطلاحاً اپیدرم شاخی می گویند این لایه اصلی‌ترین مانع و محافظ در برابر عوامل خارجی می‌باشد لایه شاخی از سلول های مرده و مقاوم به آب به نام کرنئوسیت تشکیل شده است.

ضخامت این لایه در بیشتر نقاط پوست در حدود ۷۵ تا ۱۵۰ میکرومتر می باشد اما در مناطقی مانند کف دستها و کف پاها ضخامت آن افزایش پیدا می کند این لایه دارای یک بافت متراکم می باشد و به همین علت گاهی اوقات  به  آن لایه فشرده نیز می‌گویند.

اپیدرم زنده

اپیدرم زنده به سلول های اپیدرم موجود در زیر سلول های لایه شاخی اطلاق می گردد که به خوبی از سلولهای طبقه شاخی از سمت بالا متمایز می باشد اپیدرم زنده به نوبه خود از چهار لایه ی :

زایا یا بازال
خاردار
گرانولی
روشن

تشکیل شده است.

سلول های لایه زایا تکثیر و متمایز می شوند و سایر لایه ها را به وجود می آورند .

در لایه زایا سلول‌های زیر بوجود می آورند :

کراتینوسیت
ملانوسیت
دندریتیو سل ها

کراتینوسیت ها:

کراتین می سازند. کراتین پروتئین سازنده پوست و دارای اهمیت زیادی است زمانی که سلول های کراتینوسیت جوان هستند معمولاً مکعبی یا استوانه‌ای شکل می باشند همچنان که تقسیمات میتوزی در حال انجام است ، سلولهای جوان سلول‌های پیر را به خارج از لایه زایای در واقع در غشای پایه و به طرف بالا می رانند.

ملانوسیت ها :

نوع تخصصی یافته از سلولهای هستند که در ابی در می یافت می شوند. این سلول ها ملانین را تولید و ترشح می کنند. ملانین رنگدانه ای است که در پوست یافت می‌شود و به آن رنگ می دهد افراد سفید پوست مقدار کمی از آن دارند و هر چه فرد قهوه ای یا تیره رنگ تر باشد ملانین بیشتری در پوست و او وجود دارد. ویژگی رنگ قرمز و زرد پوست انسان در برخی نژادها توسط نوع ثانویه از ملانین ایجاد میشود.

.

برای مشاهده راه های درمان تیرگی پوست ، کلیک کنید.

.

۲
درم :

لایه درم در زیر لایه اپیدرم قرار دارد و به عنوان یک چارچوب و بستر نگهدارنده و حمایت کننده اپی درم نظر گرفته می شود این لایه با داشتن مویرگهای خونی فراوان تغذیه اپیدرم را نیز بر عهده دارد این لایه برخلاف اپیدرم از یک بافت پیوندی تشکیل شده است

ساختار لایه درم

حاوی چندین ساختار از جمله فولیکول‌های مو غدد سباسه قدرت عرق پایانه اعصاب و عروق خونی و عروق لنفی است.در این لایحه فیبروبلاست ها قرار دارند که پروتئین‌های کلاژن و الاستین تولید می‌کنند.

فیبروبلاست ها در سرتاسر درم دیده می شوند. کلاژن عمده ترین پروتئین تشکیل دهنده فیبرهای پروتئینی موجود در درم میباشد که سبب ایجاد خاصیت انعطاف و قابلیت کشش در پوست می گردد.

چندین نوع پروتئین کلاژن وجود دارد که رشته های به هم تابیده را تشکیل می‌دهند و اغلب به صورت دستی می باشند کلاژن قدرت کشش زیادی دارد که آن را در برابر نیروهای وارده بسیار سخت می‌کند.

تاثیر کلاژن در پوست

این حضور کلاژن است که به پوست قدرت داخلی می‌دهد و از جدا شدن آن از بافت های زیرین جلوگیری می‌کند ممکن است توجه کرده باشید هنگامی که پوست افراد مسن مالیده می شود ، بیشتر مستعد آسیب هستند زیرا پوست افراد مسن نسبت به پوست افراد جوان نسبتاً حاوی کلاژن کمتری است.

کلاژن همچنین یک ساختار سه بعدی را فراهم می آورد که به پوست جسم و شکل می‌دهد نوع دوم پروتئین ناحیه در الاستین نام دارد که به پوست خاصیت الاستیسیته می دهد.
پوست بسیار کشسان است و زمان بسته شدن زخم ها می تواند تا حدی کشیده شود این قابلیت کشش و همچنین در مفاصل در طی حاملگی مشاهده می‌شود فیبرهای الاستیک در سرتاسر درم ادامه می یابند و این خاصیت مفید را به پوست می دهند علاوه بر پروتئین های اشاره شده در م حاوی یک ماده پروتئینی زمینه‌ای از که پروتئوگلیکان نام دارد که احتمالاً قسمت اعظم آن از فیبروبلاست ناشی می شود .

هیپودرم

هیپودرم در زیر دل به صورت یک لایه چربی قرار گرفته است سول‌های این لایه سنتز و ذخیره چربی را بر عهده دارند که به عنوان یک منبع ذخیره انرژی بدن می باشد.
این لایه دارای نقش حفاظتی در برابر دمای پایین محیط بود و به عنوان یک ضربه گیر برای تعدیل ضربات فیزیکی وارد بر پوست نیز عمل می کند این نوع در حالت طبیعی سبب زیبایی پوست نیز می گردد.

منبع : کتاب مروری بر ریزش مو

نویسنده : احسان اصلاحی