دستگاه تصویر برداری SPECT
مقطع نگاری یا توموگرافی رایانه ای تک فوتونی (Single Photon Emission Tomography) و یا اصطلاحاً اسپکت، روشی است که در علوم تشخیصی در فیزیک پزشکی و به ویژه پزشکی هسته ای کاربرد تحقیقاتی و روزمره ی فراوانی دارد.
در این روش رادیوایزوتوپ هایی استفاده می شود که ذرات گاما از خود ساطع می کنند. از نمونه دستگاه های متداولی که این روش را جهت تصویربرداری به کار می برد دوربین گاما و یا دوربین انگر (Anger Camera) را می توان نام برد که امروزه در بیمارستان ها و نیز در آنکولوژی کاربرد وسیع دارند.
کاربرد SPECT
به کمک مقطع نگاری رایانه ای تک فوتونی (SPECT) ، می توان تصاویر سه بعدی از عملکرد یک بافت یا ارگان مانند قلب یا مغز، به دست آورد. روش کار به این صورت است که یک ماده با نیمع عمر کم ، به ترکیب شیمیایی خاصی تبدیل می شود که در بافت های خاصی از بدن و به نسبت فعالیت آن بخش،جذب خون می گردد.به عنوان مثال این ماده ی شیمیایی می تواند یک نوع قند خاص برای بررسی عملکرد بخشی از مغز باشد. این ماده وارد خون شخص شده و توسط سلول های مغزی که مصرف کننده اصلی این نوع قند هستند جذب می گردد و لذا بیشترین میزان تشعشع از این نواحی صورت خواهد گرفت.
اجزای دستگاه SPECT چیست؟
این دستگاه دارای یک تخت و یک فضای تونل مانند می باشد که داخل آن هد دستگاه قرار دارد. داخل هد اجزایی از جمله دوربین و آشکارساز قرار گرفته است که مراحل دریافت پرتوهای گاما و تبدیل آن ها به تصویر را انجام میدهند. هد این دستگاه به صورت خودکار در زوایای مختلف به دور بیمار گردش مى کند و تصاویر متعددی از بدن بیمار را تهیه میکند. در حقیقت، دستگاه اسپکت به جمع آورى اطلاعات (پرتوهای ساطع شده از بدن بیمار) درمجموعه اى از جهت هاى مختلف میپردازد.
SPECT چه خطراتی را در پی دارد؟
به طور كلی می توان گفت که انجام اسكن با اسپکت هیچ نوع خطری برای بدن ندارد؛ زیرا مقادیر بسیار کمی از مواد رادیو اکتیو در این روش استفاده می شوند. این مقدار دز تزریق شده با توجه به میزان دزی که سازمان بین المللی حفاظت در برابر اشعه برای یک انسان بالغ در مدت زمان مشخص تعیین کرده است؛ به هیچ وجه مشکلی برای بافت های بدن ایجاد نمیکند. ضمن اینکه با رعایت استانداردهای تصویربرداری با اسپکت، تا به حال هم هیچ مورد آسیب دیدهای با این روش تصویربرداری گزارش نشده است.
در تصویر زیر می توانید تفاوت کیفیت تصویربرداری SPECT را با MRI ملاحظه بفرمایید.
آمادگیهای لازم برای این اسکن چیست؟
بیمار باید یک تا سه ساعت قبل از انجام اسکن، ناشتا باشد و مصرف یک سری از داروها را 48 ساعت قبل از انجام اسکن با مشورت پزشک قطع کند. به طور کلی 24 ساعت قبل از انجام اسکن موادی که محتوی کافئین هستند مانند چای، قهوه، نوشابه و شکلات نباید مصرف شوند.
توجه : بیماران آسمی صبح روز اسکن نباید از هیچ نوع اسپری دارویی استفاده کنند.
توجه : در رابطه با بیماران دیابتی می توان گفت که باید صبح روز اسکن از تزریق انسولین و مصرف قرص گلی بنکلامید و متفورمین خودداری کنند.