عمل تیتراسیون
تیتراسیون به تعیین غلظت یک آنالیت میگویند. از آنجایی که در تیتراسیون، اندازهگیری حجم بسیار مهم است، به این روش آنالیز حجمی نیز میگویند. روشهای مختلفی برای تیتراسیون وجود دارد. تیتراسیون اسید-باز و «ردوکس» (Redox) از روشهای معمول تیتراسیون است. در تیتراسیون، محلول استاندارد تیترانت، از یک بورت، به یک آنالیت با غلظت نامعلوم، اضافه میشود.
معمولا در تیتراسیون اسید-باز، برای تعیین نقطه پایانی تیتراسیون، به محلول آنالیت یک آشکارساز pH اضافه میشود. در مواردی، به جای استفاده از آشکارساز، از pHسنج استفاده میکنند. با این روش، نقطه پایانی از نمودار تیتراسیون تعیین میشود. از حجم تیترانت در انتهای فرآیند برای محاسبه غلظت آنالیت استفاده میشود. این محاسبات بر اساس استوکیومتری واکنش است.
مراحل تیتراسیون
در این بخش بعد از چند تعریف کوتاه،به نحوه آمادهسازی این فرآیند میپردازیم.
تیترانت و آنالیت
محلولی است با غلظت معلوم که برای تعیین غلظت آنالیت به آن اضافه میشود. نامهای دیگر تیترانت، محلول استاندارد، تیتراتور و «معرف» (Reagent) است. در مقابل، آنالیت یک محلول با غلظت نامعلوم است که برای تعیین غلظت آن از واکنش بین آنالیت و تیترانت استفاده میشود.
از جمله محصولاتی که برای تیتراسیون مورد استفاده قرار میگیرد شامل :
✔ ارلن خلا
✔ بورت اتوماتیک مخزن پلاستیکی
✔ بورت اتوماتیک مخزن شیشه ای
✔ دکانتور
آمادهسازی
این فرآیند از یک حجم دقیق آنالیت که در ارلن ریخته شده آغاز میشود. یک آشکارساز (مانند فنولفتالئین) در زیر بورت، استفاده میشود. تا زمانی که رنگ آشکارساز تغییر نکند، تیترانت را به آنالیت اضافه میکنیم. لحظه تغییر رنگ آشکارساز، نقطه پایانی تیتراسیون است. ذکر این نکته ضروری است که اضافه کردن تنها یک قطره بیشتر ممکن است سبب اشتباه در محاسبات شود. در حقیقت در مرحله نهایی باید یک تغییر رنگ ثابت داشته باشیم. زمانی که این فرآیند به نقطه پایانی خود رسید، حجم ماده شرکتکننده در واکنش اندازهگیری میشود. از این حجم برای اندازهگیری غلظت آنالیت استفاده میشود.
Ca : غلظت آنالیت
Ct : غلظت تیترانت (به مولاریته)
Vt : حجم تیترانت استفاده شده (به لیتر)
M : نسبت مولی آنالیت و واکنشدهنده در فرمول شیمیایی
Va : حجم آنالیت استفاده شده (به لیتر)
شرایط تیتراسیون
تیترانت و آنالیت باید به صورت محلول باشند. به طور معمول جامدات را در یک محلول آبی حل میکنند. آنالیتهای غلیظ برای افزایش دقت فرآیند، رقیق میشوند.
بسیاری از تیتراسیونهای غیر اسید و باز به یک pH ثابت در طول واکنش نیاز دارند. برای این کار از یک «محلول بافر» (Buffer Solution) در محفظه تیترانت استفاده میشود. اگر در شرایطی، به جای آنالیت، واکنشدهنده دیگری هم در واکنش شرکت کند، از یک «محلول پوشاننده» (Masking Solution) استفاده میشود.
این محلول به عنوان یک پوشش برای واکنش «یون ناخواسته» (Unwanted Ion) عمل میکند. در واکنشهای ردوکس، برای افزایش سرعت واکنش، محلول واکنشدهنده حین فرآیند گرم میشود.
انواع تیتراسیون:
تیتراسیون اسید باز
تیتراسیون ردوکس
تیتراسیون برگشتی
برای آموزش چگونگی انجام دادن تیتراسیون اینجا کلیک نمایید .
تیتراسیون چیست – تیتراسیون چیست